Voorlezen aan kinderen

Voorlezen en vertellen in de kleuterschool Voorlezen en vertellen zijn twee totaal verschillende activiteiten die beiden de taal gemeen hebben.

Laat ik beginnen bij het voorlezen. In de kleuterfase ligt het accent nog dikwijls bij het prentenboek. Welke boeken kunt u nu het beste kiezen voor uw kind? Waar moet u op letten? Bij de keuze kunt u letten op vormgeving en illustraties: zijn de afbeeldingen mooi van kleur, esthetisch, grappig, niet te overdadig en goed passend bij het verhaal. De tekst en het verhaal moeten zo zijn dat kinderen zich kunnen herkennen, de draad in het verhaal moet overzichtelijk en niet al te gecompliceerd zijn. Bovendien kunt u zelf eens letten op hoe er wordt omgegaan met ruimte, waar speelt het verhaal zich af, wanneer: overdag of 's nachts en hoe is de dynamiek in de tijd, wat speelt er zich af ?. Let op een genuanceerd beeld van de wereld, zonder vooroordelen, zoals kerels huilen toch zeker niet... Een mooi voorbeeld is Pluk van de Pettenflat, waarin Pluk veel beleefd met figuren van de meest uiteenlopende pluimage zonder dat er veroordeeld wordt. Het prikkelen van de fantasie en het uitbreiden van de taalschat behoren ook tot die facetten waarop u zou kunnen letten. Het geheel moet geloofwaardig en oprecht zijn (Tatatoeks reis van Jacob Streit)

Voorlezen vereist: concentratie, interesse, inzicht in het boek en in de ziel van het kind, en bovenal rust. Haast is de vijand van het kinderboek en staat de intimiteit in de weg. Juist het samen beleven en het zich richten naar een, voor het kind, mooi verhaal en prachtige prenten, maakt dat er in de kinderherinnering iets waardevols blijft hangen, waar hij in zijn latere leven met warmte en plezier aan terug zal denken.

Hetzelfde geldt overigens voor vertellen, maar vraagt van de opvoeder een totaal andere kwaliteit, hij moet uit zichzelf putten, uit z'n eigen bron. Dit wil overigens niet zeggen dat het boek voor de verteller geen rol speelt, integendeel, het boek is voor de inspiratie van het grootste belang. "Wie leest verrijkt zijn geest", zei mijn goede vader altijd, want daardoor doe je ontzettend veel nieuwe verhaalideeen op. Sprookjesboeken, uit alle landen en windstreken zijn daar uitermate geschikt voor, omdat daar vele beelden en metaforen in verwerkt zijn.

Maar waarom zijn die beelden zo belangrijk voor kinderen? Omdat ze een helende waarde hebben en de ingewikkelde wereld begrijpelijk maken. Het zijn omvormers, een verbinding leggend tussen de binnenwereld van het kind, met al zijn fantasie en zijn omgeving. Het is dikwijls niet effectief om in logische termen tot het kind te spreken, beelden slaan een brug tussen het logische denken en het niet logische.

Buiten de boeken als inspiratiebron, hebben we ook ons eigen verleden waar we als verteller op terug kunnen vallen. Dat is pas echt pret voor de jonge luisteraar, die daarbij aan uw lippen zal hangen. Ook de verhalen over opa en oma, wat voor avonturen die beleefd hebben en hoe, doet uw kind groeien. Leg in uw verhalen de liefde voor het verleden

Dan kunt u nog zelf verhalen bedenken. Dat is eigenlijk het moeilijkste. U moet dan gaan vertrouwen op uw eigen verbeeldingskracht. De beste manier om dat uit te proberen, is als u de kinderen naar bed brengt, en er naast gaat liggen. Liggend ontstaat er een heel ander bewustzijn, waardoor de beelden zich vanzelf aandienen. De ogen sluiten, losmaken van de dagelijkse werkelijkheid, en in de verbeelding zien wat er gebeurt. Hemel en aarde worden verbonden. Zelfs de bijna dromende kleuter helpt u bij de inspiratie.

Hoe vertelt u? Vertel rustig, gebruik stiltes en pauzes, en een rustige stem, niet te emotioneel Niet te specifiek, kinderen zelf ook laten invullen, zij zijn associerende wezens. Gebruik polariteit, b.v. groot / klein, licht / donker, enz. Wees zintuigspecifiek, dat wil zeggen maak gebruik van horen / luisteren, naar kabbelende beekjes. zien, kijken, turen, gluren, maar ook ruiken, proeven, voelen, en de vele varianten daarop. Zo wordt de geestelijke arbeid die wordt verricht, in uw binnenwereld en die van het kind, fysiek beleefbaar. Gebruik uw creativiteit om vastgelopen gedrag of een probleem met een beeld of metafoor te verduidelijken, dit geeft ontzettend veel lucht en ruimte. Vertellen is een kunst die geoefend en veel gedaan moet worden, en die als een schat wordt meegegeven aan de kleine luisteraar. Als het goed is beklijft zo'n herinnering en wordt meegenomen in de ontwikkeling en later herkend als liefdevolle aandacht van de opvoeder, wat er verder ook gebeurt