Ouderavond over het Pinkersterfeest

verschenenen in de schoolkrant St. Jan 1998
auteur: Sandra Wijker
Verslag van de ouderavond over het pinksterfeest met de ouders van de kleuterschool en de eerste klas.

Bij veel jaarfeesten die we vieren hebben we houvast. Bij Kerstmis is er een kerstboom, met Pasen zijn er eieren en een paashaas, maar met Pinksteren komen we niet veel verder dan het hebben van een extra vrije dag.

Het pinksterfeest is toch al een oeroud feest. De Israelieten vierden het al voor de jaartelling. Zij vierden het 7 weken na het pesach-feest, als het feest van het ontwaken van de natuur. Het tijdstip van onze viering van Pinksteren komt ook nu nog overeen met dit oude feest. Wij vieren het 50 dagen na Pasen ofwel 7 weken later.Ook in Europa werden in de voor-christelijke tijd in de Germaanse cultuur belangrijke cultische feesten gevierd. In 't najaar, met midwinter en in de lente. De goden (Wodan, Donar, Freir en Freya en Nerthus) heersten over leven en dood en gaven vruchtbaarheid aan de akker.

Tijdens de feesten werden offers gebracht, ommegangen gehouden met zang en dans en vonden inwijdingen plaats. De mensen beleefden toen nog dagelijks hun verbinding met bovenzinnelijke krachten.Men hoopte dat dat de dode voorvaderen in de onderwereld zouden zorgen voor een goede oogst en vruchtbare akkers. Heel letterlijk stelden zij zich dat voor; de planten halen met hun wortels de vruchtbaarheid van onder de oppervlakte van de aarde en dat daar ook werkelijk de doden woonden. Later is dit feest verchristelijkt. Het was toen niet meer alleen het feest van het ontwaken van de natuur.

Mensen onder ons die groot geworden zijn in de tradities van het Christen-dom kennen ongetwijfeld het verhaal waarin verteld wordt dat de leerlingen van Jezus bijeen zijn en dat het plotseling geweldig begint te waaien. Voor hun ogen daalden vlammen uit de hemel neer, op elk van hen een. En dan staat er: "Zij werden van de heilige geest vervuld en begonnen te spreken in andere talen met de spraak die de geest hun gaf". Wat de leerlingen daar meemaakten, is dat ze gingen beseffen dat het fysieke lichaam van Jezus weliswaar dood is, maar dat zijn ware wezen iets innerlijks, iets geestelijks is. Zij begonnen te beseffen dat zij daarmee vanuit hun eigen innerlijk een verbinding konden leggen. Wij gaan in ons leven allemaal dezelfde gang. Vanuit de hemel of geestelijke wereld komen we bij onze geboorte in een fysiek lichaam. Op aarde groeien wij tot een zekere zelf-standigheid, tot een individu. Door ons fysieke lichaam zijn wij afgescheiden van de dingen buiten ons. Maar ons fysieke lichaam gaat weer dood. Ons "ware zelf" is een geestelijke werkelijkheid en leeft voort.

Pinksterfeest in onze tijd

Het is voor ons niet zo makkelijk om ons hier in ons aardse bestaan te verbinden met ons "ware zelf". Tussen hemel en aarde is een kloof en die kloof is er ook tussen mensen onderling en tussen mensen en God. Het is in deze tijd heel zichtbaar dat veel mensen er onder lijden dat zij moeite hebben zich te verbinden met hun eigen innerlijke wereld. We worstelen bij tijd en wijle allemaal met onszelf, hebben vragen over onszelf en voelen de behoefte onszelf te doorgronden. En ook naar de mensen om ons heen ervaren we dat. Hoe moeilijk is het niet een ander te begrijpen, werkelijk te ontmoeten, ons verbonden te voelen.

Ook zijn wij als mensheid op weg om in dit aardse leven de verbinding met de goddelijke wereld weer te leggen. Mensen zijn op zoek en ook dat is zichtbaar. Aan de ene kant zoeken mensen het in Christendom of Islam - zelfs op fundamentalistische wijze. Aan de andere kant zie je dat mensen al het oude de rug toekeren en op zoek zijn naar eigen zingeving. Er ontstaan in deze tijd allerlei nieuwe rituelen rondom trouwen, sterven etc. Mensen willen daar eigen invulling aan geven.

Rudolf Steiner brengt de antroposofie om een nieuwe verhouding tot het Christendom te vinden. Hij reikt ons inzichten en mogelijkheden aan om van een Gods-besef buiten ons naar een Gods-besef in ons te komen.

Als Vrije School probeer je kinderen, denk ik, vanuit het weten dat er een nieuw bewustzijn nodig is in de toekomst, een basis mee te geven. Je hoopt dat ze vanuit die basis straks zelf inhouden vinden - een "zelf-bewustzijn" ontwikkelen

.Laatst was dit voor mij even zichtbaar toen ik bij de presentatie van de eindwerkstukken van de twaalfde klassen was. Het was ongelooflijk boeiend om te zien hoe al deze 18 jarigen een eigen inhoud gaven aan datgene waarmee zij zich lange tijd verbonden hadden. En naast theorie, een praktisch kunstzinnig deel, was het opvallend hoe veel van deze jonge mensen in staat waren de zaal ademloos te laten luisteren naar hun verwoording van dat wat diep binnen in hun leeft. Zij deden dat d.m.v. liederen, gedichten of vertelden er 'gewoon' over. Iemand zei na afloop tegen mij dat hij het gevoel had hier een nieuwe generatie te zien die al een stuk bewustzijn heeft waar wij op ons 18-de nog niet aan dachten!

In symbolische zin drukt het Pinksterfeest het doel uit van de mensheid: de gang van intellectueel naar spiritueel leven. Het Pinksterfeest als symbool van de bevrijding van de menselijke geest uit de materie. Voor jonge kinderen ga je voor het vieren van feesten de weg van de natuur. Met Pasen ervaren we dat uit het schijnbaar dode zaad nieuw leven ontspringt. Met Hemelvaart zien we dat de natuur zich opricht, omhoog, de bloemen openen zich. En met Pinksteren vindt de vruchtzetting plaats. En deze vruchten maken dat het leven voortgaat. Zo toont de natuur ons uiterlijk de weg die wij innerlijk moeten gaan.

Pinksterfeest met de kleuters

In het Pinksterfeest zoals wij dat met de kinderen vieren, gebruiken we tradities en symbolen die door de eeuwen heen bewaard zijn gebleven. Zij komen onder andere uit de natuurfeesten van oude culturen. Zo kleden we twee kinderen aan als Pinksterbruid en -bruidegom en versieren we de meiboom. Ook zingen we liedjes over de duif. De duif is het christelijke symbool voor het neerdalen van de heilige geest.

Al enkele weken voor het Pinkster-feest beginnen we met de spelletjes en de liedjes. En als dan de dag van het Pinksterfeest daar is, worden Pinksterbruid en -bruidegom volgens een plechtig ritueel aangekleed. Alle andere kinderen worden bruidsjonkers en bruidsmeisjes. Zij krijgen vrolijk gekleurde capejes aan, kransen in 't haar en bellen om de arm (van 't rinkelen van de bellen worden we 'wakker'). We maken een echte bruidsstoet. Samen met de ouders gaan we dan naar de meiboom. We dansen en zingen. De Pinksterbruid is het symbool voor de scheppende menselijke kracht, voor de groeikracht in de natuur en voor de vruchtbaarheid. Alle versieringen voor het feest maken we zelf (meest van papier).

In de liedjes die we zingen zit veel symboliek:

Hier is onze fiere pinksterblom
- fier komt waarschijnlijk van vierge = maagd (Frans).
En ik zou hem zo graag eens wezen
- hem, in de hemel doet het geslacht er niet toe
Met zijn groene kransen in 't haar
- groene kransen zijn zegenkransen
En zijn klinkende bellen
- bellen maken 'wakker, vroeger verjoegen zij de duivel
Recht is recht
- alle minerale stoffen zijn recht en hoekig (dood)
Krom is krom
- het leven vertoond gebogen lijnen (planten, mensen, dieren). Het pad van het leven is niet recht.
Belief je wat te geven voor de fiere pinksterblom
- wil je gedachten en daden geven aan de mensheid
Want je fiere pinksterblom moet voort
- want de mensheid moet voort. Het licht tegemoet.

Ook zingen we liedjes over trouwen - het je verbinden met de ander. En in de sprookjes die we op dit moment vertellen vinden we de duifjes terug en natuurlijk de prins en de prinses die trouwen. We vertellen bij voorbeeld Assepoester en Jorinde en Joringel uit Grimm.