Michaël

Op 29 september, enkele dagen na het begin van de herfst, is de feestdag van Michaël. Michaël is een van de aartsengelen, de aartsengel die bij de herfsttijd hoort. In de herfst komen vaak nevelige ochtenden voor die de wereld vertekenen. Alle richtingen die je 's morgens opkijkt, zijn begrensd door de mist, maar wat later kunnen we zien, dat de zon de mist verjaagt. De krachten van de hemel stromen in haar stralen omlaag. De licht-wezens die in deze krachten werkzaam zijn, verenigen zich om de mensheid te helpen. Een van deze wezens treedt gedurende de herfst-dagen naar voren als de leider in de strijd tegen de duisternis en neveligheid. Hij is de strijder tegen de draak, die ook wel de satan of de duivel wordt genoemd. Hij is de bemoedigende helper van de mens in zijn strijd tegen het kwaad.

In het Europa van de 13e en 14e eeuw zien we een hoogtepunt in de Michaëlsvieringen. Op de grote landgoederen was een riddercultuur ontstond. Michaël was vooral de strijder tegen de draak en degene die de zielen weegt na de dood en bij het laatste oordeel. Er zijn ontelbare legenden uit vroegere eeuwen die vertellen over de daden van Michaël: als engel, of als ridder Joris, of ridder Siegfried, of Swan de drakendoder die de draak bestrijden en de jonkvrouw bevrijden.

Aan de zichtbare hemel verschijnt in september het sterrebeeld van de Maagd. In november staat de zon in het teken van de Schorpioen. Dan zijn de laatste tinten van de herfst verbleekt. Tussen deze twee maanden beleven wij in oktober de feesttijd van Michaël. De zon staat in de Weegschaal. Met de Weegschaal in de hand gaat de eerste aartsengel staan tussen Maagd en Schorpioen in.

De functie van het instrument weegschaal is anders dan die van het zwaard. Met het zwaard wordt strijd uitgedrukt. Het kan de dood brengen en vernietigen. Ook in de taal vinden we uitdrukkingen als: "Dat woord stak hem" en "Hij is een scherp denker". Gedachten kunnen messcherp zijn en een enkel woord kan iemand diep kwetsen. Maar de Weegschaal wijst op wikken en wegen, op het afwegen van het voor en het tegen, op bezonnenheid. Men kan tot de overtuiging komen, dat de goede wil uiteindelijk de doorslag geeft. Daar is moed voor nodig. Deze moed is niet altijd aangeboren, maar kan wel geoefend worden.

De kracht die de moed opwekt, is het enthousiasme. Dit enthousiasme kunnen mensen vinden, die vertrouwen op hun diepere impulsen, die ze willen voeden door inzicht. Eerst is er de verontwaardiging, de draak van alle onrecht en misstanden om je heen, waar je iets tegen wilt doen. Maar later zie je de draak in jezelf. Die is het moeilijkst te doorgronden en te temmen. De moed verandert dan in deemoed. Wat je in het diepst van je hart volbrengen wilt, is hetgene dat werkt tegen de draak en dat een tegenwicht vormt tegen illusie en overmoed. Dan weeg je ook af, of je niet te zorgelijk bent, of te bang, of teveel aan welvaart hecht. De draak wil de mens ertoe aanzetten vast te houden aan de traditionele denkwijze uit het verleden.

De traditionele denkwijze van het goede dat tegenover het kwade staat is misleidend. We vinden het goede in de gulden middenweg, middenmaat. In het evenwicht tussen de extremen van de ene kant: het jezelf van je taken afhouden, en van de andere kant: het je laten meesleuren door het jachtige moderne leven. De gulden middenweg is het tot rust komen en iets aan het zieleleven doen, dat wil zeggen innerlijke rust vinden.

Voor kleine kinderen is de Michaëlsviering vooral het maken van feestelijke herfstversieringen en het mooi maken van een herfsttafel. Het is een heel plezier voor ze om naar buiten te gaan met een oogstmand en om die te vullen met alles wat ze onderweg vinden, zoals bramen, rozebottels en bessen. De natuur schenkt een overvloed aan vruchten in grote verscheidenheid. Aan de bomen maakt het groen plaats voor gele en rode tinten. Het lijkt of de bladeren gaan bloeien om te eindigen in een bruinachtig zwart. Eikels, kastanjes, beukenootjes en esdoornvleugeltjes kunnen gebruikt worden om te knutselen. Zo merken ze dat je met de vruchten van de aarde blij en dankbaar kunt omgaan. Het versterkt de verbondenheid met de levende natuur en blijft daardoor een kracht voor het verdere leven.